PEZEŞKİYAN, ÜLKENİN 9’UNCU CUMHURBAŞKANI OLDU

TAHRAN. İran’da reformist Tebriz Milletvekili ve eski Sağlık Bakanı Mesud Pezeşkiyan, 14’üncü dönem cumhurbaşkanı seçiminin ikinci turunda oyların yüzde 53,7’sini alarak ülkenin 9’uncu Cumhurbaşkanı oldu.

İran İçişleri Bakanlığı Seçim Merkezi Sözcüsü Muhsin İslami, bakanlık binasındaki seçim merkezinde düzenlediği basın toplantısında, dün yapılan cumhurbaşkanı seçiminin ikinci turunun oy sayım işlemlerinin tamamlandığını açıkladı.

Ülke genelinde yaklaşık 59 bin merkezde kurulan sandıklarda toplam 30 milyon 530 bin 157 oy kullanıldığını aktaran İslami, Pezeşkiyan’ın 16 milyon 384 bin 403 oy aldığını söyledi. Buna göre Pezeşkiyan’ın oy oranı yüzde 53,7 oldu.

İslami, muhafazakar Said Celili’nin ise oyların 13 milyon 538 bin 179’unu aldığını belirtti. Celili’nin oy oranı yüzde 44,4’te kaldı.

Cumhurbaşkanı seçiminin ikinci turuna katılım oranı ise yüzde 49,8 oldu.

İKİNCİ TURA KALMIŞTI

İran’da 28 Haziran’da yapılan 14’üncü dönem cumhurbaşkanı seçiminde adaylardan hiçbiri yüzde 50’yi geçemeyince seçimi önde tamamlayan reformist aday Mesud Pezeşkiyan ile muhafazakar aday Said Celili, ikinci tura kalmıştı. Yüzde 40 ile ülke tarihindeki en düşük katılımlı cumhurbaşkanı seçimi olan birinci turda Pezeşkiyan oyların yüzde 42,5’ini alırken, Celili’nin oyu yüzde 38,6 olmuştu.

İranlı Öğrenciler Anket Ajansı (ISPA) tarafından 3 Temmuz’da ülke genelinde 3 bin 660 kişiyle, ikinci tur için bir kamuoyu yoklaması yapıldı. Oyunu kullanan dini lider Ali Hamaney, halkı yeni cumhurbaşkanını seçmek için sandığa çağırdı.

Hamaney, Tahran’da kabullerini gerçekleştirdiği İmam Humeyni Hüseyniyesi’ndeki salonda kurulan sandıkta oyunu kullandıktan sonra açıklama yaptı: „Halkın seçimlere ilgisinin öncekinden (ilk tur) daha fazla olduğunu duydum. Eğer öyleyse sevindirici. Yarın yeni cumhurbaşkanımızı göreceğiz. İnşallah halkımız oy verir ve en iyisini seçer“ diye ekledi.

Sabahın erken saatlerinde başlayan ve ilk olarak 18.00’de sona ereceği açıklanan, önce 20.00’ye ardından da 22.00’ye kadar uzatılan oy verme işlemleri bir kez daha uzatıldı. Oy verme işlemi yerel saatle 00.00’da sona erdi.

MESUD PEZEŞKİYAN KİMDİR?

Mesud Pezeşkiyan Pezeşkiyan, 29 Eylül 1954’te Mahabad kentinde, İranlı Türk bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.

Soyadı Farsça’da „Doktorlar“ anlamına gelen Pezeşkiyan, Tebriz Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun oldu. 1980-1988 arasında yapılan İran-Irak savaşında hem muharip hem de doktor olarak görev yaptı. Pratisyenlik kursunu 1985 yılında tamamlayan Pezeşkiyan, savaştan sonra Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesinde genel cerrahi ihtisasını yaparak eğitimine devam etti.

İran Sağlık Bilimleri Üniversitesinden 1993 yılında kalp cerrahisi yan dal uzmanlığını alan Pezeşkiyan, daha sonra kalp cerrahisi uzmanı oldu ve 1994-1999 yılları arasında Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektörü olarak görev yaptı.

SİYASİ KARİYERİ

Pezeşkiyan’ın siyasi hayatı, eski Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi döneminde 1997 yılında Sağlık Bakanı Yardımcısı atanmasıyla başladı. Hatemi döneminde 2001’de Sağlık Bakanı olarak atandı, 2005’e kadar bu görevde kaldı. Ülkede 2008’de yapılan Genel Seçimlerinde Tebriz Milletvekili olarak Meclise girmeyi başaran Pezeşkiyan, o tarihten bu yana beş dönem Tebriz’i temsilen görev yaptı.

Pezeşkiyan, 2016’da İran Meclis Başkan Yardımcısı olarak 4 yıl görev yaptı. İran’da 2013’teki cumhurbaşkanı seçimlerine adaylık başvurusu yapan ancak daha sonra adaylığını geri çeken Pezeşkiyan’ın 2021’deki seçimlerdeki adaylık başvurusu Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından reddedildi. Pezeşkiyan, 1 Mart’ta yapılan Milletvekili Seçimlerinde Tebriz’den birinci sırada Meclise girmeyi başardı. Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin hayatını kaybetmesi sonrasında 1 yıl öne alınan cumhurbaşkanı seçimi için adaylık başvurusu yapan Pezeşkiyan, seçimlerde reformistlerin tek adayı olarak yarıştı.

İran’da 14’üncü Dönem Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinin ikinci turunda oy verme süreci tamamlandı. Seçimde reformist aday Tebriz Milletvekili ve eski Sağlık Bakanı Azerbaycan Türk’ü Mesud Pezeşkiyan ile muhafazakar aday eski Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Said Celili yarışmıştı.

Eleştiriler:  Bir „reformcu“ değil, bir sistem şekillendirici

Mesut Peseşkiyan (69) „reformcuların“ adayı: bu yanıltıcı terim, rejimde öncelikle memnuniyetsizlerin oylarını almayı amaçlayan bir akımı tanımlamak için kullanılıyor deninen eleştirlede şu ifadeler kullanıldı: „Ancak, önde gelen siyasetçiler „İslam Cumhuriyeti“ sistemine sıkı sıkıya bağlı oldukları için bu kamptan gerçek bir reform beklenemez.  Peseshkian da dahil olmak üzere: tıp doktoru ve uzun süredir milletvekili olan Peseshkian daha önceki bir hükümet döneminde Sağlık Bakanı olarak görev yapmıştı.
Peseshkian daha eski bir röportajında, Ayetullah Humeyni’nin ülke çapında peçe zorunluluğu getirmesinden önce bile, „İslam Devrimi „nden sonra hastanelerde ve üniversitelerde kadınlar için zorunlu başörtüsü uygulamasına yardımcı olduğunu gururla açıklamıştı. Peseshkian ayrıca, rejimin hem içeride hem de dışarıda terörü organize eden kilit kurumu olan İslamcı Devrim Muhafızları’nın destekçisi olduğunu defalarca göstermiştir.“

Ne oldu

İran’da, ikinci tur için reformist Pezeşkiyan ile muhafazakâr Celili cumhurbaşkanlığı için yarıştı.

İlk turdaki rekor seviyede düşük katılım sonrası dini lider Hamaney, oyunu kullanırken halkı sandığa çağırdı.

İran İçişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada, ılımlı aday Mesud Pezeşkiyan’ın İran’daki ikinci tur cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk sonuçlarına göre önde olduğunu söyledi.

İran’da seçimin ilk sonuçlarına göre Pezeşkiyan öndeydi. İran’da 14’üncü dönem cumhurbaşkanı seçimlerinin ikinci turunda oy sayım işlemleri devam ederken, ilk sonuçlara göre, reformist Tebriz Milletvekili Mesud Pezeşkiyan yarışı önde götürüyordu.

İran’da oy verme işlemlerinin ardından sandıklar kapandı. İran İçişleri Bakanlığı, reformist aday Mesut Pezeşkiyan’ın seçimi ikinci turda kazandığını açıkladı.