Amerika’da diplomatik facia
Trump ve Selensky kameralar önünde tartıştı. Trump Ukrayna başkanını "tekme tokat dövmediği" ama sözünü devamlı keserek susması için eliyle omuzuna dürter gibi dokunduğu görüldü. Rusya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Maria Zakharova, Trump ve Başkan Yardımcısı J.D. Vance'in kendilerini tutup Zelenskyi'ye vurmamalarının bir mucize olduğunu söyledi.
Donald Trump, Ukraynalı mevkidaşı Volodymyr Zelensky’yi benzersiz bir hamleyle Beyaz Saray’dan kovdu.Skandalın öncesinde tarihi bir söz alışverişi yaşandı. Diplomatik felaket özellikle Avrupa’da tam bir dehşete neden oldu. Bugün adeta bir Rus-Amerikan ittifakının tamamlanmasına mı tanık olduk? Cuma günü Zelenskiy için bir uzlaşma gezisi olarak başlayan görüşme Oval Ofis’te Ukrayna için diplomatik bir “pusu” ile sona erdi. Ülkesi Rusya’nın saldırısı altında olan Zelensky’ye (eski?) ABD’li müttefiki tarafından adeta değil resmen kapı gösterildi. Bundan önce de kameralar önünde sözlü olarak koruma yağmuruna tutulmuş ve ardından Beyaz Saray’dan kovuldu.
İlk başta Volodymyr Zelensky için küçük bir sembolik zafer gibi görünüyordu: Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Putin’den önce Donald Trump ile görüştü. Trump ve Vladimir Putin arasındaki telefon görüşmesinden bu yana birçok kez ABD-Rusya zirve toplantısı yapılacağı duyurulmuştu. Henüz bir tarih açıklanmadı. Ancak Trump ve Zelenskiy arasındaki görüşme sadece birkaç dakika sonra gerginleşti.
Karşılıklı yüksek sesle konuşmalar oldu ve Trump Zelenskiy’e suçlamalarda bulundu. Ukrayna Devlet Başkanı ABD Başkanına “bir katille uzlaşmama” çağrısında bulundu, bununla Putin’i kastediyordu. Trump da konuğuna ABD’ye minnettarlığını göstermesi ve “üçüncü bir dünya savaşını provoke etmemesi” çağrısında bulundu. Donald Trump’tan Volodymyr Zelensky’ye, “Kazanamayacağınızı biliyorum. Bunu kazanamayacaksınız. Bizim sayemizde bu durumdan tek parça halinde kurtulma şansınız çok yüksek.” dedi. Zelensky, Putin’in yapabileceklerini hissedeceğini söylediğinde Trump özellikle tedirgin görünüyordu: “Onlar bize ne hissedeceğimizi dikte edecek konumda değiller. Minnettar olmalısınız. Kartlar onların elinde değil. Pek çok insan ölüyor . . . ve sizin de askerleriniz tükeniyor,” dedi ABD Başkanı Ukraynalı mevkidaşına. Konuğuna defalarca kendisiyle bir “anlaşma” yapması çağrısında bulundu.
Selensky kollarını kavuşturarak kendini savunmaya çalıştı ve Rusya’nın 2014 yılında Kırım yarımadasını ilhak etmesinin ardından Kremlin lideri Putin’i kimsenin etkili bir şekilde durduramamış olmasını eleştirdi. Sözü defalarca kesildi.
Toplantıdan notlar
Video’da görüldüğü gibi tempo gittikçe sertleşiyor. Donald Trump ve Başkan Yardımcısı JD Vance, Ukrayna Devlet Başkanını kameralar önünde sıkıştırdı ve o da buna uzun süre tahammül edemedi. Tartışma sırasında her iki taraf da seslerini yüksek sesle yükseltti.
Oval Ofis’te Trump, Ukrayna Devlet Başkanını Zelenskiy’nin “hiç de minnettar olmadığını” söylemekle suçladı. Trump, “Bu şekilde iş yapmak zor olacak. Üçüncü bir dünya savaşını riske atıyorsunuz. Zelenskiy ya bir anlaşma yapar ya da biz yokuz.“ diye ekledi.
Trump’a göre Selenski’nin elinde “çok kötü kartlar” var. Bunun üzerine Ukrayna Devlet Başkanı Washington’a kağıt oynamak için gelmediğini söyledi. Vance misafirini saygısızlıkla suçladı.
Ukraynalı gezisini iptal etti
Ukrayna Cumhurbaşkanı bir şeyler söylemeye çalışırken Trump Selenskyj’in sözünü kesmeye devam etti ve omunuza dokunmaya çalışarak., “Hayır, hayır, şimdi bir şey söyleyemezsiniz. Kazanamayacaksınız. Ama bizim sayemizde bu durumdan iyi bir şekilde çıkma şansınız çok yüksek.” dedi.
Trump, „ABD Ukrayna’ya “aptal başkanımız (muhtemelen Joe Biden’ı kastediyor, editörün notu) aracılığıyla 350 milyar dolar” vermişti.“ dedi.
Zelenskyj, ABD’nin Avrupa’dan daha fazla yardım sağladığını iddia eden Trump’ı defalarca düzeltti ve “Başkan Trump daha az destek verdiklerini söyledi ama onlar bizim dostlarımız ve çok destekleyici ortaklarımız. Gerçekten çok şey verdiler Sayın Başkan Trump.” dedi.
AP haber ajansına göre Zelensky görüşme sırasında Kremlin şefi Vladimir Putin’i “katil ve terörist” olarak nitelendirdi ve Cumhuriyetçi Amerikan Başkan’ı Trump’a “bir katille uzlaşmaya varılamayacağını” söyledi. Trump Zelenskiy’i defalarca azarladı ve ekledi: “ABD olmadan güçlü bir pozisyondan konuşabilir misiniz?”
Orada bulunan diplomatlar arasında dehşet
Toplantı, Trump’a Rusya ile olan ilişkisinin sorulmasıyla değişik bir hal aldı. ABD Başkanı hem Putin hem de Ukrayna ile müttefik olduğunu söyledi. Müzakereleri daha da zorlaştıracak “Putin hakkında korkunç şeyler” söylemeyi reddetti. ve ekledi :“Ben kimseyle müttefik değilim. Ben Amerika Birleşik Devletleri ve dünyanın iyiliği için müttefikim” dedi.
Amerikan Başkanı Trump’ın yardımcısı Vance de Sekenski´ye sert çıktı: “Sayın Başkan, Sayın Başkan, tüm saygımla. Oval Ofis’e gelip Amerikan medyasının önünde pazarlık yapmaya çalışmanızın saygısızlık olduğunu düşünüyorum,” dedi. Vance “Şu anda, insan gücü sorununuz olduğu için askerleri cepheye sürerken, durumu iyileştirmeye çalıştığı için Başkan’a (Trump) teşekkür ediyor olmanız gerekirdi. “Ona hiç teşekkür ettiniz mi?” diye Selenski´ye çıkıştı.
Karşılıklı konuşma sırasında salonda gözle görülür bir şaşkınlık vardı. CNN’in dış haberler şefi Kaitlan Collins, Ukrayna’nın ABD Büyükelçisinin bu hararetli tartışma karşısında başını ellerinin arasına aldığını gösteren bir fotoğraf paylaştı.
Trump geçtiğimiz haftalarda Ukraynalı meslektaşına tüyler ürpertici hakaretler yağdırmış ancak Zelenskyi’nin ziyaretinden önce mevkidaşına karşı üslubunu yumuşatmıştı.
Muhabirden Selenski’ye: “Takım elbiseniz bile var mı?”
Oval Ofis’teki görüşme sırasında bir muhabir Ukrayna Devlet Başkanını küçük düşürmeye çalıştı. Bu kişi Trump’a yakınlığıyla bilinen “Gerçek Amerika’nın Sesi” adlı yayın kuruluşunun Washington muhabiri Brian Glenn’di. Koyu renk bir kazak giyen Zelenskiy’i kıyafet seçimiyle Amerikan halkına saygısızlık etmekle suçladı.
Trump Yardımcısı Vance: “Teşekkür etmediler”
Trump’ın başkan yardımcısı konuğu saygısızca davranmakla ve ABD’den gelen destek için kendisine yeterince teşekkür etmemekle suçladı. Vance, “Sayın Başkan Zelensky, Sayın Başkan, tüm saygımla söylüyorum. Oval Ofis’e gelip Amerikan medyasının önünde pazarlık yapmaya çalışmanızın saygısızlık olduğunu düşünüyorum. Şu anda, personel sorunlarınız olduğu için askere alınanları cepheye sürerken, durumu iyileştirmeye çalıştığı için Başkan’a (Trump) teşekkür ediyor olmanız gerekir.” dedi.
Selenskyj, “ABD halkına birçok kez teşekkür ettim” diye cevap verdi. Trump son olarak “Sanırım yeterince gördük” dedi ve odada bulunan basın mensuplarına bakarak “Bu harika bir televizyon olacak, size bunu söyleyebilirim” dedi.
Trump sonunda şaşkın Zelenskiy’nin yanında “Sanırım yeterince gördük” sözleriyle tartışmayı sonlandırdı. Ve odada bulunan basın mensuplarına bakarak ekledi: “Bu harika bir televizyon programı olacak, size bunu söyleyebilirim.” Ortam gergindi. Artık kimse gülmek istemiyordu.
Zelenskiy 2022 konuşmasında ABD’ye teşekkür etmişti
Zelensky Aralık 2022’de Kongre’de yaptığı ve çok ses getiren konuşmasında ABD’ye de teşekkür etti: “Tüm eyaletlerdeki, şehirlerdeki ve topluluklardaki sevgili Amerikalılar, özgürlüğe ve adalete en az biz Ukraynalılar kadar değer veren herkes: Umarım saygı ve minnettarlık dolu sözlerim her Amerikalının kalbinde yankı bulur.”
Basın toplantısı iptal edildi
Tartışmanın ardından ortak basın toplantısı iptal edildi ve Selensky’nin ABD seyahatini erken iptal ettiği öğrenildi. Trump sosyal medya üzerinden tepkisini dile getirdi. Mevkidaşı Ukrayna Başkanı Zelenski’nin Beyaz Saray’ın onurunu zedelemiştir.Barışa hazır olduğunda geri gelebilir.” diye yazdı.
Trump ayrıca ABD’nin Ukrayna Rusya arasından çekildiğini de duyurdu: “Başkan Zelenskiy’nin Amerika’nın dahil olması halinde barışa hazır olmadığını anladım çünkü bizim dahil olmamızın müzakerelerde kendisine büyük bir avantaj sağlayacağına inanıyor.”
Polonya Hükümet Başkanı Donald Tusk da X aracılığıyla Zelenskiy’e destek mesajı gönderdi: “Yalnız değilsiniz.” Rusya’dan gelen ilk tepkiler bir tezahürat fırtınasını andırıyordu.
AB baş diplomatı Kaja Kallas şunları söyledi: “Bugün özgür dünyanın yeni bir lidere ihtiyacı olduğu açıkça ortaya çıkmıştır. Bu meydan okumayı üstlenmek biz Avrupalılara düşüyor.”
Norveç Başbakanı Jonas Gahr Støre ise şunları söyledi: “Bugün Beyaz Saray’dan gördüklerimiz ciddi ve cesaret kırıcı. Trump’ın Zelensky’yi Üçüncü Dünya Savaşı ile oynamakla suçlaması son derece yakışıksızdı. Norveç Ukrayna’nın yanındadır.Umarız Trump yönetimi de Ukrayna’da adil ve kalıcı bir barışın önemini anlar.”
İki devlet başkanı arasındaki tartışmanın ardından Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Cuma akşamı yaptığı açıklamada Rusya’nın savaşta saldırgan, Ukrayna halkının ise saldırgan olduğunu söyledi. Üç yıl önce Ukrayna’ya yardım etmek ve Rusya’ya yaptırım uygulamak doğruydu ve bunu yapmaya devam etmeliyiz. Elysée Sarayı’na göre Zelensky ile telefonda da görüşen Macron, en başından beri savaşanlara saygı duymamız gerektiğini vurguladı.
Macaristan Başbakanı Viktor Orbán, ABD Başkanı Trump’a “barışa” olan bağlılığı için teşekkür etti. Orbán X’te “Güçlü adamlar barış yapar, zayıf adamlar savaş açar” diye yazdı. “Bugün Başkan Donald Trump cesurca barış için ayağa kalktı. Birçokları için hazmetmesi zor olsa da,” diye devam eden Orbán, sözlerini şöyle tamamladı: ”Teşekkür ederim Sayın Başkan!”
ABD’nin yeni bir düşmanı var
Avrupa’da yeni bir dönem başlıyor – muhtemelen yeniden silahlanma ve transatlantik soğukluk dönemi. Amerika-Avrupa arasındaki yabancılaşma endişe verici boyutlara ulaşıyor. Gerilimin tırmanmasının ardından Trump ve ekibi Avrupa’yı iç politika açısından yeni bir düşman olarak konumlandırıyor. Cumhuriyetçilerin ABD halkına verdiği mesaj
“Bugün Selensky’yi kimin savunduğuna ve Amerika’yı kimin savunduğuna dikkat edin” şeklindeydi.
Putin’in sırdaşlarından Dmitry Medvedev, “Arsız domuz sonunda Oval Ofis’te uygun bir karşılık aldı” diye tweet attı. Rusya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Maria Zakharova, Trump ve Başkan Yardımcısı J.D. Vance’in kendilerini tutup Zelenskyi’ye vurmamalarının bir mucize olduğunu söyledi.
Daha sonra orada bulunan gazeteciler arasında Rusya’nın TASS ajansından bir muhabirin de bulunduğu ortaya çıktı. Bu arada, dünyanın en büyük haber ajansı AP’nin, Trump’ın “Meksika Körfezi ‘ni ’Amerika Körfezi” olarak yeniden adlandırmasını kabul etmediği için toplantıya katılması hala yasak.
Trump’ın paylaşımını paylaşan Avusturya’nın populist sağcı partisi FPÖ’lü Harald Vilimsky ve FPÖ Viyana lideri Dominik Nepp de aynı boruyu çaldı. “Harika!!! Donald Trump bu Selensky’yi Beyaz Saray’dan attı. Ve güle güle” diye tezahürat yaptıkları görüldü..
ABD’li senatör: Trump ve Vance Putin’in “kirli işlerini” yapıyor
ABD Başkanı Donald Trump ile Ukraynalı mevkidaşı Volodymyr Zelenskyi arasında Beyaz Saray’da yaşanan hararetli görüşmenin ardından muhalefetteki Demokratlardan üst düzey bir siyasetçi Trump ve Başkan Yardımcısı J.D. Vance’i Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in “kirli işlerini” yapmakla suçladı. Senato’daki Demokratların lideri Chuck Schumer Cuma günü internet üzerinden yaptığı açıklamada “Trump ve Vance Putin’in kirli işlerini yapıyorlar” dedi. Schumer, “Senato Demokratları özgürlük ve demokrasi için mücadele etmekten asla vazgeçmeyecektir” diye ekledi.
ABD’li üst düzey yetkili Ukrayna’yı tehdit etti
Reuters’in haberine göre üst düzey bir yetkili, Beyaz Saray’da yaşanan tartışmanın, ABD’nin Ukrayna’ya yaptığı yardımların israfı ve kötüye kullanımı konusunda daha hızlı bir soruşturma yapılmasına yol açacağını söyledi.
ABD’li ünlü tarihçi Timothy Snyder da gerilimin tırmanması karşısında Trump’ın “barış görüşmelerinin” Vladimir Putin’le yakınlaşmak için bir bahane olduğu sonucuna vardı. Diğerlerine göre Selensky ve savunmacı bir Ukrayna, Kremlin ile ABD arasındaki ekonomik altına hücumun önünde duracaktır.
Güçlü Cumhuriyetçiler, Kremlin ile mutabık kalarak kamuoyu önündeki gösteriden kısa bir süre sonra Ukrayna cumhurbaşkanını istifaya çağırarak bu varsayıma ağırlık kazandırdı. ABD’li Senatör Lindsey Graham gazetecilere, “Zelenskiy ile bir daha iş yapabilir miyiz bilmiyorum. Ya istifa etmeli ve iş yapabileceğimiz birini göndermeli ya da değişmeli,” dedi
Her halükarda Avrupalı liderler de hafta sonunda aktif olacak. Starmer Pazar günü bir düzine devlet ve hükümet başkanını bir araya getirerek Avrupa’nın barış çözümüne “birleşik ve kararlı desteğini” göstermek istiyor. Zirveye Almanya, Fransa, İtalya, Polonya ve Türkiye’den temsilcilerin davet edildiği bildiriliyor. NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve AB Konseyi Başkanı António Costa’nın da zirveye katılması bekleniyor. Ofisinden yapılan açıklamaya göre Starmer zirve öncesinde Pazar sabahı üç Baltık ülkesinin temsilcileriyle bir telefon konferansı düzenlemeyi ve ikili görüşmelerde bulunmak üzere Selenskiy ve İtalyan hükümet başkanı Giorgia Meloni’yi kabul etmeyi planlıyor.
Rusya’nın yeni ABD Büyükelçisi
Bu arada Rusya, ABD’nin Washington’daki yeni Rus büyükelçisinin atanmasını kabul ettiğini açıkladı. Moskova’daki Dışişleri Bakanlığı’na göre, Perşembe günü İstanbul’da yapılan görüşmeler sırasında Amerikan tarafı Alexander Darchiyev’in atanmasına bir notayla yeşil ışık yaktı. Dışişleri Bakanlığı Kuzey Amerika Dairesi’nin mevcut başkanı kısa süre içinde Washington’a gidecek.
Rusya Ekim ayından bu yana ABD’de büyükelçi düzeyinde temsil edilmiyor. Her iki ülkeden heyetler Perşembe günü altı saat boyunca ilişkilerdeki yakınlaşmayı görüştüler. ABD’nin Rusya Büyükelçisi de yeniden atanacak.
Geriye tarihi bir kopuş kaldı. Emtia anlaşması havada uçuşuyor
Ziyaret merakla bekleniyordu. Cumhurbaşkanlarının Ukrayna’daki doğal kaynakların ortak kullanımına ilişkin bir hammadde anlaşması imzalaması bekleniyordu. Gelen haberlere göre bu gerçekleşmedi. Anlaşmanın içeriği hakkında şu ana kadar çok az şey biliniyor ancak Zelenskiy’nin talep ettiği ABD’den Rusya’ya güvenlik garantilerini içermiyor gibi görünüyor. Anlaşmanın Washington ve Kiev’i yeniden yakınlaştırması gerekiyordu ama bir facia ile sonlandı.
Barack Obama’nın eski güvenlik danışmanı Ben Rhodes durumu şöyle özetledi: “Trump ABD’yi dünyanın otokrasileriyle ittifak halinde olan aşırı sağcı, otoriter, işlemci, değersiz bir oligarşiye dönüştürüyor.”
ABD’nin Ukrayna’ya daha fazla destek vermesinin temeli olarak üzerinde anlaşılan emtia anlaşmasından hiçbir şey çıkmaması, skandalın ışığında önemsiz bir mesele haline geldi. Geriye tarihi bir kırılma ve tam bir dehşet kaldı.
